Kertenkele

Nobel ödüllü Portekizli yazar José Saramago'yu çocuk yazınında "Dünyanın En Büyük Çiçeği" ve "Suların Sessizliği" isimli kitaplarıyla biliyorum. Bugün, resimlemesi ahşap baskı tekniğiyle José Francisco Borges tarafından yapılan modern bir peri masalı olan "Kertenkele"si ile tanıştık. Eserin künyesinde de bir güzel sürpriz olarak Yayın Yönetmeni'nin karşısında Enis Batur ismiyle karşılaştık. (Hayır, yutıbır olan Enes Batur değil. "İ" ile olacak. Aman küçük okurları aydınlatalım;)

Çok farklı ve heyecan verici bir deneyim olmakla beraber, peşinen ifade edeyim ki "Dünyanın En Büyük Çiçeği" hala en sevdiğim.

Henüz kimseciklere zararı dokunmamış, meçhul bir yaratık...aslında bir kertenkele, mahallenin birinde, tam da orta yerinde peydah oluvermiş. Korku dolu, kaygılı konuşmalar birbirine karışırken yaşlı bir kadının çığlığıyla herkes bir tarafa kaçışmış. Bu arada menekşe satan kızın sepetinin devrilip bir çelenge dönüştüğünü kenara not edin lütfen. Buralar sonra değerlenecek.

Ordusu, itfaiyesi tekmili birden etrafını sarıp silaha dururken kertenkele, perilerin müdahelesiyle kan rengi bir güle dönüşmüş. "Şehrin bağrında açılmış bir yara gibi kara asfaltın üstüne konmuş."

Gül büyüyüp mis kokusuyla tüm şehri yıkamış, paklamış ve bir beyaz güvercine dönüşüp uçuvermiş.

Yaşlı kadına gelince, şu menekşeleri hatırlama zamanı. Menekşe çelenginin kertenkelenin kuyruğuyla bozulduğu o anda kaldırıldığı hastanede olmalı hala. 

Saramago'nun okurla satır aralarında konuşan mizahi dili, alışkın olduğumdan daha örtük ve belli ki katmanlı bir masalla buluşturuyor okuru.

Ne periler eskisi gibi, ne masallar ne de yazarlar...:)

 Saramago zaten başka bir alem ve o alemi seviyoruz.

Kötü ilan edilip, bilinmezliği korku uyandıran ve lince kalkışılan bir canlı ve menekşeleri çelenge dönüşüp kertenkelenin telaşlı kuyruğuyla bozulan çiçekçi kız.

Mitolojide ve masalların sembol dilinde menekşe nicedir diye derinleri kazayım istedim ki, Saramago'nun meramına bir parça daha yaklaşayım. Ancak öyle köklü ki hikayesi, çok sayıda yorumla zenginleştim.

Derseniz ki sana ne dedi, ondan haber ver.

Derim ki, derdi ön yargılar ve korkularladır Saramago'nun. Haksız ithamlarla incitilip sevdiceğinden ayırılan çirkin/ korkulan bir yaratık, perilerin müdahelesiyle kan rengi bir güle dönüşüyor. Şehrin yargısız infazının kara bir utanç nişanesi olarak bağrına nakşediliyor. (Ya da bildiğin katlediliyor da cocuklara anlatırken biraz sihir tozu serpiştiriliyor masala)

Gül ise büyüyüp serpilince mis kokusuyla her yeri sararak kötü düşüncelerden arındırdığı mahalleden beyaz bir güvercine dönüşüp barış içinde kanatlanıyor.

Kertenkele'nin değişen biçimi, boyutu ve renkleriyle, onu tanımlayan seslerin başkalığının buluştuğu kitap geniş bir okur aralığına hitap etse de, bu sefer taban yaş belirtmekten imtina ediyorum doğrusu.

*Hassas filtreler için, iç sayfa fotoğraflarını incelemeyi unutmayın lütfen.

Kertenkele

Yazan, José Saramago

Resimleyen- Ahşap Baskılar, J.Borges

Çeviren, Emrah İmre

Özgün Adı, O Lagarto

Kırmızı Kedi